МБУ "Чурапчинская МЦБС"
филиал №12 сыланская сельская
модельная библиотека

Макарова Клара Васильевна, үлэ ветерана, сэрии кэмин оҕото, Саха Республикатын тыатын хаһаайыстыбатын туйгуна, Саха Республикатын Бочуоттаах ветерана,“Гражданскай килбиэн” бэлиэ туһааннааҕа, Чурапчы улууһун уонна Сылаҥ нэһилиэгин Бочуоттаах гражданина.

1945 с. тохсунньу 27 күнүгэр 1945 с. Сылан нэһилиэгэр Улахан Күөл учаастагын биир бастыҥ алааһын «Мара» илин халдьыатын үрдүгэр төрөөн-үөскээн, ойор көтөр оҕо сааһа ааспыта.

     Клара Васильевна ахтыытыттан : “Оскуолаҕа үөрэнэр сааспар “0” кылаастан саҕалаан Сылаҥ 7 кылаастаах оскуолатын, онтон салгыы Чурапчы орто оскуолатын 1965 с. бүтэрбитим. Оскуола кэнниттэн “Оскуола – производство – үрдүк үөрэх” диэн девиһинэн 3 сыл совхозка ыанньыксыттаабытым. Онтон Якутскайдааҕы т/х техникумун ветеринарнай отделениятыгар үөрэнэн, ветфельдшер идэтин ылан, тахсан дойдубар идэбинэн үлэлээбитим. 1975 – 1978 сс. Сылан отделениятын улахан производственнай биригээдэтигэр биригэдьииринэн, 1978 – 1983 сс. “Чурапчы” совхозка гинеколог ветеринарнай бырааһынан, искусственнай сиэмэлээһиҥҥэ инструкторынан үлэлээбитим. Бу сылларга “Чурапчы” совхозка ынах сүөһүнү искусственнай сиэмэлээһин күүскэ тэриллибитэ, үрдүк көрдөрүүлэри ситиспиппит. Ол курдук 1980 с. оройуон хас да төгүллээх  чемпион осеменатора Сивцева П.И. республикаҕа I миэстэ ылан “Жигули” массыына фондатынан наҕараадаламмыта.

          1983 – 1992 сылга диэри “Чурапчы”  совхоз профкомун председателинан талыллан үлэлээбитим. Бу кэмҥэ совхоз үлэһиттэрин үлэлиир – олорор усулуобуйалара, хамнас төлөөһүнүн бэрээдэгэ, профилактическай эмтэниилэрэ, соҕуруу куруортарга путевканан сынньаныылара тупсубутун сыаналыыллара. Фермалар үлэһиттэрэ толору итии аһылыгынан хааччылыбыттара. Производственнай учаастактар, биригээдэлэр, звенолар бары үлэ салааларынан дьону үлэҕэ көҕүлүүр, саҥа ситиһиилэргэ  сирдиир аналлаах социалистическай  куоталаһыылары ситимин быспакка ыытарбыт. Передовиктар слеттара үлэ дьонун чиэстээһин үтүө үгэскэ кубулуйбуттара. Бу сылларга “Сиэрпэ уонна Өтүйэ доҕордоһуулара” диэн девиһинэн Нерюнгри үлэһит дьонун кытта хардарыта көмөлөсүһүү дуогабара түһэрсиллэн элбэх тэрээһиннэр, дьаһаллар ыытылаллара. Үлэ опытын атастаһыыга куоталаһыы Уус Алдан улууһун “Герой Егоров” аатынан совхоһу кытта уонунан сыллар усталарыгар шефтэһии тэриллибитэ”.

  1970-1990 сс. Клара Васильевна барыта 6 ыҥырыыга нэһилиэк сэбиэтигэр, оройуон сэбиэтигэр 2-тэ депутатынан талыллан нэһилиэгин туһугар бэрт үгүс боппуруоһу быһаарыыга, тэрийиигэ үлэлэспитэ. Коммунистическай партия кэккэтигэр 1978 с. киирбитэ уонна тута Сылан отделениятын партийнай комитетын секретарынан талыллыбыта. Улуус партийнай тэрилтэтин комитетын бюротун чилиэнинэн, “Чурапчы” совхоз парткомун чилиэнэ уонна солбуйар секретэрэ.

   Клара Васильевна таһаарыылаах үлэтин сыаналаан республика, улуус салалтата маннык наҕараадаланан бэлиэтээбитэ: улуус, обком, СОВМИН, ВЦСПС, ЯОСПС бочуоттаах грамоталара, “100 лет профсоюзам России” үбүлүөйнэй медалынан, “Саха Республикатын тыатын хаһаайыстыбатын туйгуна” знагынан, “За заслуги в проведении всероссийской переписи населения — 2002” медалынан,  “За активное участие во всероссийской переписи населения и сельского хозяйства” диэн знактарынан.

     Клара Васильевна үйэтитиигэ үгүс үлэни ыытар : Сылаҥ нэһилиэгин Герой-Ийэлэрин олохторун, үлэлэрин сырдатар “Сылаҥ Герой-Ийэлэрэ” кинигэни түмэн, суруйан 2005 с. таһаартарбыта. 2020 с тахсыбыт “Сылаҥ, Аччаҕар буойуттара Аҕа дойду көмүскэлигэр” кинигэҕэ сүрүн түмээччинэн үлэлээбитэ. “Чурапчы” совхоз үлэтин историятын хомуйууга ылсан үгүс үлэни көрсүбүтэ.

     Күн бүгүн Клара Васильевна нэһилиэккэ общественнай үлэни сүрүннэччи. “Алаһа” ветераннар түмсүүлэрин салайар. Бу түмсүү нэһилиэккэ, улууска биир бастыҥ үлэлээх общественнай түмсүү.  2008 с. Клара Васильевна этиитинэн, бырайыагынан нэһилиэккэ саха балаҕана тутуллан дьэндэйбитэ. Бу тутууну 5 ытык кырдьаҕас ветераннарбыт туппуттара. Ис бараанын эбээлэрбит ситэрэн-хоторон биэрбиттэрэ. Ветераннар нэһилиэккэ киэҥ өрүттээх үлэлэри ыытыыга активнайдык кытталлар. Үһүс көлүөнэ “Күбэйэ” үҥкүү бөлөҕүн сүрүн тэрийээччитэ, түмээччитэ. Үҥкүү туруорааччынан, айан-сырыы, конкурстарга кытыннарыы А.А.Сивцев аат сынньалаҥ киин уус-уран салайааччыта Егор Семенович Макаров салайыыта. Улууска, республикаҕа үгүс конкурстарга, фестивалларга ситиһиилээхтик кыттабыттара: Болгария Поморья куоратыгар “Новые звезды” международнай фестивальга, Москваҕа международнай куонкуруска “Star Up” ыҥырыллан кыттан, иккиэннэригэр Гран При буолбуттара. Россияҕа культура министерствотын өйөөһүнүнэн тэриллибит “Московские каникулы”  конкурска лауреат I степени, Гран При, Диплом “За сохранения национальных традиций и вклад в отечественную культуры” хаһаайыттара.  Хабаровскай, Владивосток куораттарга фестивальга кыттан куруутун кыайыы үктэллээх сылдьаллар.

   Клара Васильевна нэһилиэккэ бары үлэҕэ өбүгэ төрүт үгэһин тилиннэрэ, үөрэтэ-иитэ, тарҕата сылдьар. Ол курдук, ыһыахтарга кымыһы  кутар Сири иһит оҥоһуутун улууска бастакынан оҥорон, сыллата туттабыт. Бу үлэтинэн Чурапчы улууһун норуотун маастара буолбута. Кымыс үрдүн охторуу, курдук ыһыах сүрүн сиэрин-туомун сыллата тэрээһиннээхтик ыытан кэллибит. Улуус, республика таһымнаах ыһыахтарга кыттыыны ылабыт. Нэһилиэк уран тарбахтаах иистэнньэҥнэрин түмэн, иис-күүс кистэлэҥнэрин баһылыырга, кыл-сиэл оҥоһуктары, туос иһиттэри тигиигэ үлэлииллэр, билиилэрин, сатабылларын эдэр көлүөнэҕэ тиэрдэллэр.

    Клара Васильевна иллээх дьиэ-кэргэн тутаах киһитэ, истиҥ эбээтэ, хос эбээтэ буолар. Кыргыттара, сиэннэрэ үтүө үлэлэринэн, үөрэхтэринэн күндү киһилэрин ааттын ааттата, үрдүтүк тута сылдьаллар.

    Нэһилиэккэ, улууска дьон-сэргэ ытыктабылын ыла, эдэр үлэһиттэргэ көмө-тирэх буола, оҥоро, үлэлии сылдьар Клара Васильевнаҕа бары үчүгэйи, үтүөнү, кэрэни эрэ баҕарабыт!